Levensstijl
Podcasts ter inspiratie
30-04-2024
3 Minuten
Alle artikelen
Voeding als medicijn: de kracht van gezonde eetgewoonten
Voeding is meer dan alleen brandstof voor ons lichaam. Volgens onderzoek van het Erasmus MC kun je voeding ook inzetten als medicijn: om aandoeningen te voorkomen en bestaande ziektebeelden te behandelen. We interviewden dr. Kirsten Berk, universitair docent, senior onderzoeker en diëtist bij het Erasmus MC.
Dr. Kirsten Berk, universitair docent, senior onderzoeker en diëtist bij het Erasmus MC
Voeding en preventie
Voeding speelt een hoofdrol in het voorkomen van ziektes, vertelt Kirsten: “Maar het is niet de enige factor: ook roken, drinken, beweging, slaap en stress zijn van groot belang. Toch heeft voeding de grootste invloed op onze gezondheid. Er zijn overtuigende onderzoeken die aantonen dat het de belangrijkste factor is bij het voorkomen van ernstig overgewicht (obesitas), hart- en vaatziekten, maag- en darmproblemen en zelfs depressie.” Voeding heeft daarnaast ook een positief effect op je brein.
Het Nationaal Preventieakkoord
De overheid ziet langzaam maar zeker in hoe cruciaal voeding is bij het voorkomen van ziekten, legt Kirsten uit: “Daarom heeft de overheid het Nationaal Preventieakkoord opgesteld, om te proberen om onze bevolking gezonder te laten leven en zo ziektes te voorkomen. Deze lijst met afspraken richt zich niet alleen op het verminderen van roken en alcoholgebruik, maar ook op overgewicht. Als je dit laatste wil voorkomen, speelt voeding natuurlijk een centrale rol.” Naast het voorkómen wordt voeding ook ingezet tijdens de behandeling van aandoeningen. Onder andere in het Erasmus MC.
Voeding en behandeling
In het Erasmus MC werken meer dan vijftig diëtisten op verschillende afdelingen. Ze werken samen met artsen om patiënten te helpen hun voedingspatroon te verbeteren. “Voordat patiënten bijvoorbeeld worden behandeld of geopereerd, kun je voeding gebruiken om te zorgen dat ze gezond blijven en een betere conditie krijgen. Hierdoor herstellen zij veel beter van de behandeling of operatie. Maar ook op andere gebieden kun je indrukwekkende resultaten bereiken door mensen een specifiek dieet te laten volgen”, vertelt Kirsten.
Bijvoorbeeld in het geval van diabetes. Kirsten: “Veel diabetespatiënten die hun voedingspatroon gezonder maken, krijgen betere bloedsuikerwaardes en kunnen hun medicatie afbouwen. Soms komen ze zelfs helemaal van diabetes type 2 af. Maar er is nog meer mogelijk. Denk aan mensen met allergieën, nierziekten of specifieke aandoeningen zoals epilepsie of acromegalie. Speciale diëten zorgen ervoor dat ze minder of geen medicijnen meer hoeven te gebruiken. Hierdoor hebben ze minder bijwerkingen en voelen ze zich over het algemeen beter. Daar worden patiënten enorm blij van, omdat ze zich beter voelen door iets wat ze zelf voor elkaar hebben gekregen.”
Voeding als medicijn: niet voor iedereen
Bij een beter voedingspatroon heeft iedereen baat, weet Kirsten. “Uit onderzoek blijkt echter dat maar weinig mensen zich aan de Richtlijn Goede Voeding van de Gezondheidsraad houden. Iedereen eet namelijk wel eens iets ongezonds of slaat bijvoorbeeld de 15 gram ongezouten noten per dag over.
De richtlijnen van de Gezondheidsraad zijn opgesteld samen met wetenschappers. De raad heeft gekeken welke voeding de tien meest voorkomende ziektes kan voorkomen. Als iedereen zich voor 80% aan deze richtlijnen houdt, heeft dat al veel impact op het voorkomen van die ziektes.”
Goede voeding helpt dus voor iedereen, maar dat wil niet zeggen dat je met voeding alle aandoeningen kunt voorkomen of behandelen. De effectiviteit van een beter voedingspatroon hangt namelijk af van de oorzaak van de ziekte. Kirsten: “Type 1 diabetes heeft bijvoorbeeld een andere oorzaak dan type 2 diabetes. Daardoor is voeding ook zeker belangrijk, maar je kan niet van type 1 diabetes afkomen door je dieet te veranderen. Wat dat betreft is voeding als medicijn niet voor iedereen te gebruiken. Daarnaast speelt ook motivatie een belangrijke rol. Soms moeten patiënten veranderingen maken die niet perse leuk zijn. Daar moet je doorzettingsvermogen voor hebben. Voor veel mensen helpt het als ze steun krijgen van hun vrienden en familie. Vaak is het echt een team effort.”
1. Eet niet te veel
“Het klinkt logisch maar eet niet te veel. Let op je gewicht want als je bent aangekomen moet het er ook weer af. En dat is veel moeilijker dan voorkomen. Ben je toch aangekomen? Let dan op je dieet en zorg dat je snel van dat extra gewicht afkomt.”
2. Eet meer plantaardig
“Er zijn steeds meer aanwijzingen dat een plantaardig voedingspatroon gunstig werkt tegen verschillende ziektes. Eet daarom minder rood bewerkt vlees en vaker plantaardige voeding. Dit bevat betere voedingsstoffen maar ook meer vezels. Dit kan bijvoorbeeld ook helpen bij ontstekingsziekten zoals reuma.”
3. Vermijd bewerkte voeding
“Denk bij bewerkte voeding (ultra processed food) aan voorverpakte zakjes, snacks en snoep. Hier zitten niet alleen slechtere stoffen in, maar van deze producten eet je ook vaak te veel omdat je er minder snel ‘vol’ van zit. Hierdoor kom je aan in gewicht zonder dat je het doorhebt. Probeer bewerkte voeding daarom te vermijden en stap over op onbewerkte producten. Eet zoals je oma dat vroeger deed. Ga een weekje niet langs bij de supermarkt maar bezoek de lokale groenteboer en bakker.”
Onderzoek naar voeding als medicijn
Als senior onderzoeker is Kirsten continu bezig met de rol van voeding als medicijn. “Er lopen verschillende onderzoeken naar bijvoorbeeld intermittent fasting, ketogene diëten, parenterale voeding (voeding via een infuus in de bloedbaan) en e-health-toepassingen om mensen te motiveren. De echte resultaten verwachten we het komende jaar en we zijn nog lang niet klaar met dit super interessante onderzoeksgebied”, sluit Kirsten af.
