Jobcrafting: samen sleutelen aan de ideale baan

Hoe zorg je ervoor dat werknemers met plezier naar hun werk gaan, met liefde een stapje extra zetten voor hun werkgever en lange tijd inzetbaar blijven? ‘Ga samen aan de slag met jobcrafting’, luidt het antwoordt van professor Successful aging at work Annet de Lange. Zij onderzoekt de invloed van jobcrafting en traint werknemers en -gevers hierin.

Burn-outs, stress en ziekteverzuim zijn waarschijnlijk geen werkgever vreemd. Ze zijn meestal het resultaat van een serie van oorzaken. Hoge werkdruk, veel verantwoordelijkheden, meerdere zorgtaken. Onderzoekers ontdekten dat ‘jobcrafting’ – letterlijk vertaald als ‘baanboetseren’ – kan helpen het werkgeluk te vergroten, stress te verminderen en werknemers duurzamer inzetbaar te houden. Het boetseren houdt het sleutelen aan de huidige baan in, zodat deze beter aansluit bij iemands behoeftes, sterke kanten, interesses en capaciteiten. En dat is voor een goed doel, want gelukkige werknemers zijn bevlogen werknemers met passie voor wat ze doen. En zij zetten dan ook met liefde een stapje extra voor hun werkgever.

Onderzoek

De Lange legt uit hoe het onderzoek naar jobcrafting zijn oorsprong vond: ‘Het zaadje hiervoor werd geplant toen een Amerikaanse onderzoeker twee schoonmaakgroepen in een ziekenhuis bestudeerde. Ze voerden in principe dezelfde werkzaamheden uit, maar de ene groep was veel blijer dan de andere. Hoe dat kwam? De ene groep was wat eigenwijzer en vulde de dagelijkse werkzaamheden nét even anders in, door bijvoorbeeld iets meer tijd te nemen voor contact met patiënten. Zo zorgden ze ervoor dat hun werk hen meer voldoening, zingeving en energie gaf.’ Met de informatie uit dit Amerikaanse onderzoek zijn onderzoekers als De Lange in Nederland verdergegaan en zij ontwikkelden trainingen om mensen te helpen bij het ‘boetseren’ van hun ideale baan.

Nodige voorwaarden

Werkgevers die jobcrafting binnen hun bedrijf willen introduceren, moeten hier wel de nodige voorwaarden voor scheppen, legt De Lange uit. ‘Allereerst moeten zij de ruimte creëren voor werknemers om hiermee zelf aan de slag te gaan. Werkgevers doen er goed aan om daarom eerst voor zichzelf uit te maken waaróm zij dit zouden willen. Wat levert het hen op en wat kan het hun personeel opleveren?

Verder hebben werkgevers als leidinggevenden een ondersteunende rol. Vanuit die rol kunnen zij bijvoorbeeld vragen naar de behoeftes van hun werknemers. Wat geeft hen energie, wat kost (te veel) energie en met wie werken zij graag en goed samen?

En tot slot moeten ze openstaan voor verandering. Zijn er mogelijkheden om takenpakketten, teams of werktijden aan te passen aan de hand van de wensen van hun werknemers?’

Aan de slag

Voor werknemers bestaan er trainingen om met jobcrafting aan de slag te gaan. De Lange legt uit hoe deze eruitzien: ‘We gaan tijdens onze trainingen op drie vlakken aan de slag met craften, ofwel boetseren. Daarbij kijken we naar taken die energie geven óf juist energie laten weglekken. Dat zijn de taken binnen het werkveld, maar bijvoorbeeld ook (mantel)zorgtaken thuis.

We beginnen met taakgericht craften. Hierbij kijken we naar wat iemand in het dagelijks werk leuk en minder leuk vindt om te doen. Op basis van die uitkomsten kijken we of er aanpassingen gedaan kunnen worden om het werk beter aan te laten sluiten op iemand wensen. Vervolgens kijken we naar iemands hulpbronnen. Hieronder vallen sociale hulpbronnen, zoals de steun van collega’s en leidinggevenden of klantcontact. Maar ook de ontwikkelingsmogelijkheden bijvoorbeeld. Zo kan het vergroten van deze mogelijkheden van positieve invloed zijn op de bevlogenheid en prestaties van de werknemer.

En tot slot is er het cognitieve craften. Hierbij draait het om het opnieuw vormgeven van iemands gedrag en gevoelens ten opzichte van de taken die hij of zij uitvoert. We onderzoeken wat die taken voor iemand betekenen en wat deze voor anderen betekenen. Dit geeft inzicht in welke betekenis deze taken hebben voor degene die ze uitvoert en degenen die hier baat bij hebben. En biedt de mogelijkheid om waar mogelijk veranderingen aan te brengen, door taken anders of door iemand anders uit te laten voeren.’

Win-win

In deze tijd, van vergrijzing en een steeds verder stijgende AOW-leeftijd, speelt duurzame inzetbaarheid van werknemers een grote rol. Ofwel: hoe kunnen werknemers zo gezond en gelukkig mogelijk voor een lange periode hun werk uitvoeren? Hier profiteren zowel werknemers als hun werkgevers van. Voor die laatste groep is ziekteverzuim nadelig en werken enthousiaste werknemers met veel kennis die met plezier naar hun werk gaan in hun voordeel. ‘Jobcrafting is een efficiënte methode gebleken om dit te realiseren, maar werkt natuurlijk alleen als beide partijen open staan voor een grondige analyse en verandering’, concludeert De Lange. ‘Maar dan heb je ook wat: je zorgt ervoor dat medewerkers klaar zijn voor de toekomst en dat ze werk doen dat aansluit bij waar ze goed in zijn. En waardoor ze gemotiveerder en meer betrokken zijn. Een win-win voor beide partijen dus!’

Coaching en trainingen

Annet de lange geeft samen met haar trainers regelmatig jobcrafting trainingen. Deze vind je bijvoorbeeld op de website van Transvorm. Kijk voor meer informatie over Annet de Lange en de inhoud van haar trainingen op annetdelange.nl/coaching.

Mentaal tijdreizen

Wat hebben stress en succesvol ouder worden op de werkvloer met elkaar te maken? Meer dan u denkt! Wie last heeft van chronische stress, heeft waarschijnlijk geen match (meer) met de werkomgeving. Annet de Lange vertelt in dit artikel over de wereld van stress, energievreters en -gevers, ‘bewegende’ pauzes en legt uit hoe mentaal tijdreizen en vitaliserende pauzes bijdragen aan het verlagen van de stress die je nu ervaart. Lees meer