De rol van vet

Veel mensen doen er van alles aan om hun overtollige lichaamsvet kwijt te raken. En dat is een goed idee, want te veel vet kan onder meer leiden tot hart- en vaatziekten. En wist u trouwens dat u bij dat afvallen uw bruine vetcellen goed kunt gebruiken?

Mariëtte Boon is internist in opleiding en postdoctoraal onderzoeker in het LUMC. Zij vertelt ons meer over de rol van vetcellen in het lichaam. “Ooit was lichaamsvet een teken dat je voldoende geld had om eten te kopen. Die perceptie is veranderd: we weten nu dat te veel lichaamsvet ongezond is. Vetcellen zijn een soort ballonnetjes waarin vet wordt opgeslagen. Als die cellen ‘vol’ zijn, wordt het vet opgeslagen in andere organen, zoals de lever en het hart, waardoor deze minder goed gaan werken. Bovendien kan vet ontstoken raken, wat kan leiden tot onder meer hart- en vaatziekten, suikerziekte en sommige vormen van kanker.”

12 feiten over lichaamsvet

1. Tot ongeveer het 20e levensjaar kan het lichaam extra vetcellen aanmaken om vet op te slaan, daarna blijft het aantal vetcellen gelijk. Wie als volwassene afvalt, raakt kilo’s kwijt, maar geen vetcellen. Overgewicht in de kindertijd maakt het dus moeilijker om als volwassene slank te blijven, doordat het aantal vetcellen groter is.
2. Het gezonde vetpercentage van een volwassen vrouw ligt tussen de 21 en 31 procent. Bij een volwassen man is dit tussen de 14 en 25 procent. Vrouwen hebben een hoger vetpercentage omdat zij reserves nodig hebben voor een eventuele zwangerschap. Bij het stijgen van de leeftijd neemt het vetpercentage iets toe.
3. Een gezonde buikomvang bij een vrouw is minder dan 80 centimeter, bij een man is dat maximaal 94 centimeter.
4. In de kou worden de bruine vetcellen actiever: ze halen energie uit het bloed. Mensen in koude streken hebben dan ook meer bruin vet dan mensen rond de evenaar.
5. Lichaamsvet is een orgaan dat honderden verschillende hormonen aanmaakt, waaronder leptine. Door middel van leptine communiceren de vetcellen met de hersenen, waar onder meer de eetlust wordt geregeld.
6. Bij vrouwen met (veel) te weinig lichaamsvet blijven de eisprong en menstruatie uit. Dit komt doordat de hoeveelheid van het vethormoon leptine laag is. Het lichaam ‘weet’ daardoor dat het over onvoldoende energie beschikt voor een zwangerschap. Mannen met te weinig leptine produceren slechter zaad.
7. Lichaamsvet is nodig voor een goede lichaamstemperatuur, voor bescherming van organen en weefsels en voor energieopslag.
8. De activatie van bruin vet doet cholesterol en slagaderverkalking afnemen.
9. Buikvet is ongezonder dan heupvet. Door de omliggende organen (nieren, lever) kunnen de vetcellen minder ruimte innemen. Wat niet meer in de vetcellen past, verplaatst zich naar andere organen en kan de functie van die organen verstoren. Bovendien ontstaan in buikvet makkelijker ontstekingen, die op termijn kunnen leiden tot onder meer diabetes, hart- en vaatziekten en kanker.
10. Veel lichaamsvet – met name buikvet – geeft een hogere sterftekans. Dit kan zelfs gelden voor mensen met een normaal BMI.
11. Driekwart van de mensen op aarde (5,5 miljard) heeft te veel vetcellen, met alle gevolgen van dien. Slechts 14 procent van de wereldbevolking heeft een gezond percentage lichaamsvet.
12. Een verstoorde hormoonhuishouding kan ertoe leiden dat sommige mensen ondanks een gezonde leefstijl toch te dik worden.

Mariëtte Boon schreef samen met professor Liesbeth van Rossum het boek ‘VET Belangrijk’. Met feiten en fabels over voeding, vetverbranding en verborgen dikmakers.

Bronnen: Boek ‘VET Belangrijk’, Mariëtte Boon, Frontiers in Public Health, HappyHealthy, Gezondheidsnet, Eindhovens Dagblad