Als je nieren schade oplopen, vergiftig je je eigen lichaam. Daar zit natuurlijk niemand op te wachten. Toch loopt een groot deel van Nederland hier onbewust mee rond. Klachten ontstaan pas bij zeer ernstige schade en deze schade is onomkeerbaar. Nierschade voorkomen en op tijd opsporen is daarom van groot belang. Maar hoe doe je dat?
Chronische nierschade is een groeiend gezondheidsprobleem. In Nederland hebben 1,7 miljoen mensen chronische nierschade, waarvan 680.000 dit níét weten. De schade is onherstelbaar, maar wordt vaak te laat ontdekt. Klachten ontstaan over het algemeen pas bij een nierfunctie van 15% tot 20%, zegt drs. Anita van Eck – van der Sluijs, internist-nefroloog in het Deventer Ziekenhuis. ‘Bij ernstige schade is de kans op nierfalen aanzienlijk groot. Belangrijk is daarom om nierschade vroegtijdig te achterhalen en (verdere) nierschade te voorkomen.’
De meeste mensen hebben twee nieren. Ze zijn boonvormig en ongeveer zo groot als een vuist. De nieren zijn onderdeel van het urinewegstelsel. Ze liggen in de rug, ongeveer ter hoogte van de taille, en worden gedeeltelijk beschermd door de ribbenkast.
De nieren kun je zien als het belangrijkste filter van het lichaam. Elke nier bestaat uit een miljoen microscopisch kleine filtertjes, oftewel nefronen. Deze filteren afvalstoffen en overtollig vocht uit het bloed. Na het filteren blijft er urine over, dat via buisjes en later door twee urineleiders naar de blaas stroomt.
Naast je lichaam ‘schoonhouden’, hebben je nieren nog een aantal belangrijke functies:
Van Eck van der Sluijs: ‘Chronische nierschade ontstaat als je nieren voor een lange periode onvoldoende werken. Het aangetaste weefsel kan niet meer genezen, waardoor een gedeelte van de nier uitvalt. Je nieren kunnen dit nierfunctieverlies enige tijd opvangen. Maar als de nierfunctie steeds verder verslechtert, kan je lichaam niet goed meer functioneren. Uiteindelijk kan de chronische nierschade leiden tot volledige nieruitval.’
Van Eck van der Sluijs vertelt dat er verschillende oorzaken van nierschade bestaan. Meestal is het een combinatie van factoren:
Voor een lange tijd merk je niets van nierschade, stelt Van Eck van der Sluijs: ‘Bij beginnende schade passen je nieren zich nog aan. Ze gaan harder werken en vangen de weggevallen nierfunctie op. Maar zonder behandeling raken je nieren steeds meer beschadigd. Pas bij ernstige beschadiging krijg je klachten. En daarbij denken velen niet meteen aan nierschade. Hierdoor wordt de schade veelal te laat ontdekt.’
Mogelijke symptomen en klachten van nierschade zijn:
Nierschade is meestal in beide nieren aanwezig. Eiwit in je urine is een aanwijzing voor slecht werkende nieren. Je kunt het filterproces vergelijken met koffiezetten, zegt Van Eck van der Sluijs. ‘Je nieren zijn het koffiefilter. Normaliter blijft de drap — in dit geval de eiwitten — in het filter hangen. Als er gaatjes in het filter zitten, komt de drap mee met de koffie. Dus als de nieren schade vertonen, lekken de eiwitten door en komen ze in je urine terecht.’
Ook de aanwezigheid van veel afvalstoffen in je bloed wijst op schade. Hoe meer afvalstoffen in het bloed, hoe slechter de nieren werken. En hoe eerder de nierschade wordt ontdekt, des te beter je kunt behandelen om verergering tegen te gaan.
Bronnen: drs. Anita van Eck van der Sluijs: internist-nefroloog in het Deventer Ziekenhuis, Nieren.nl, Nierstichting.nl, Fmc.nl en Catharinaziekenhuis.nl.
Laat je nieren regelmatig onderzoeken als je tot een risicogroep behoort. Je hebt een verhoogd risico op nierschade als je diabetes, een hoge bloeddruk, overgewicht of familieleden met nierziekten hebt. Maar ook als je zelf eerder nieraandoeningen hebt gehad. Daarnaast komt bij oudere mensen (die medicijnen gebruiken) een verminderde nierfunctie vaak voor. Vraag je huisarts om minstens één keer per jaar je nierfunctie te controleren en laat je bloeddruk en bloedsuiker regelmatig meten.
De aanbevolen hoeveelheid zout is zes gram per dag. Deze hoeveelheid zit vaak al in de producten die we in de supermarkt kopen. Elke theelepel zout die je tijdens het koken in de pan strooit, is er dus een te veel. Een overdaad aan zout kan je bloeddruk verhogen en je vergroot hiermee het risico op hart- en vaatziekten. Check met de Zoutmeter hoeveel zout jij gemiddeld per dag eet en bekijk deze tips om bewust met zout om te gaan.
Eet gevarieerd en gezond. Eet bijvoorbeeld niet te veel, minder verzadigd vet, minder zout, voldoende brood en twee stuks fruit en twee ons groente per dag. Beweeg daarnaast elke dag minstens een half uur, stop met roken en matig je alcoholgebruik. Een gezonde levensstijl verlaagt de kans op hart- en vaatziekten, een hoge bloeddruk en overgewicht.
