07 december 2020 | Fysiek gezond | Achtergrond | 2 min. leestijd
Het verhaal gaat dat je al etend afvalt als je een wortel eet of een stengel bleekselderij. Dat zou komen doordat je lichaam heel veel energie verbruikt om zulke groenten te verteren. Ideaal toch?
Helaas, deze zogeheten negatieve calorieën bestaan niet. Er is geen diëtist of voedingswetenschapper die dat zou durven beweren. Een fabel, stelt het Voedingscentrum. Onbewezen, lezen we op de site van de gezaghebbende Amerikaanse Mayo Clinic. Verteren kost weliswaar energie, weten deskundigen ons te vertellen, maar gemiddeld is dat zo’n tien procent van het aantal calorieën dat men eet.
Oppepper voor de stofwisseling
Maar, kort verhaal lang. Want, ten eerste, hoe komt zo’n mythe nu eigenlijk in de wereld? Vermoedelijk door een boek van de Amerikaanse arts Neal Barnard. Zijn Foods that Cause You to Lose Weight: the Negative Calorie Effect, dat eind jaren 90 verscheen, bereikte een miljoenenpubliek. Want tja, de titel – ideetje van zijn uitgever misschien? – klonk menigeen natuurlijk als muziek in de oren. Maar wat Barnard bedoelde is minder spectaculair, namelijk dat voedsel dat veel vezels en water bevat – groenten, fruit en peulvruchten – je stofwisseling een oppepper zou geven. Met meerdere plantaardige maaltijden per dag komt volgens Barnard een cumulatieve calorieverbranding op gang die kan helpen bij het afvallen.
Thermogenese
De tweede vraag is dan: klopt dat? Het proces waar Barnard op doelt heet ‘voedselgeïnduceerde thermogenese’, de hoeveelheid energie die nodig is voor de verbranding van het voedsel door het lichaam. Margriet Westerterp-Plantenga, hoogleraar voedingsinnameregulatie aan Maastricht University, weet daar alles van. “De vezels in plantaardige voeding vertragen de vertering, waardoor de thermogenese van de andere voedingsstoffen meer gespreid wordt over de tijd”, legt ze uit. “Als je dan weer wat eet, verbrandt je misschien een heel klein beetje extra, maar dat leidt zeker niet tot een boost.”
Wie wil afvallen heeft volgens haar meer aan een eiwitrijk dieet, omdat 20 tot 30 procent van de calorieën uit eiwitten door het lichaam wordt omgezet in warmte. Dat schiet op. Ter vergelijking: van koolhydraten wordt maar 5 tot 10 procent gebruikt voor verbranding en van vetten 0 tot 3 procent. Eiwitten ondersteunen bovendien het verzadigingsgevoel. Kijk, daar heeft de lijner wat aan! En negatieve calorieën kunnen we bijzetten in de galerij der voedingsmythes.
De waarheid over water
Water is gezond. Daar zijn we het over eens. Maar welk water? Is bronwater bijvoorbeeld beter dan water uit de kraan? En zijn bubbels ergens goed voor? Lees hier hoe het zit!