Een andere kijk op gezondheidszorg

Hoogleraar publieke gezondheidszorg Oscar Franco pleit voor gezondheidszorg voor mensen in plaats van ziektezorg voor patiënten. “We moeten de cirkel doorbreken.”

Wat is uw ambitie als hoogleraar publieke gezondheidszorg?

“Een andere kijk op gezondheidszorg. Nu is het ziektezorg voor patiënten; dat moet veranderen in gezondheidszorg voor mensen. Ik pleit voor drie mensenrechten: het recht op zorg, op educatie en op informatie. Het is mijn verantwoordelijkheid om informatie door te geven en een betere wereld voor de volgende generatie te creëren. Ik wil de wereld positiever en optimistischer maken met een gezondheidszorg die draait om gezondheid in plaats van ziekte.”

Hoe houden we de zorg in Nederland toegankelijk?

“Door te erkennen dat zorg en gezondheid niet gelijk zijn verdeeld. Minder welgestelde mensen, migranten en mensen met een lage opleiding hebben over het algemeen een minder goede gezondheid. In plaats van te verwachten dat zij zorg zoeken, moeten we ervoor zorgen dat de gezondheidszorg hen bereikt en hen voorziet van de tools en kennis om gezond te blijven. We moeten onze benadering verbeteren en mensen actief betrekken.”

Wat kunnen zorgverzekeraars doen?

“Zij moeten ervoor zorgen dat mensen gezond blijven en niet ziek worden. Dit betekent dat ze moeten investeren in educatie over gezondheid. Op school leren we wat de hoofdstad van Kazachstan is, maar we leren onvoldoende over voeding, beweging en slaap. Het is tijd dat we leren hoe we een evenwichtig en gezond leven kunnen leiden. Zorgverzekeraars zouden hierin kunnen investeren zodat mensen de juiste kennis hebben om gezonde keuzes te maken. Dit kan worden bereikt door allianties aan te gaan met ziekenhuizen, sportscholen, universiteiten en ook scholen. Zorgverzekeraars zouden moeten samenwerken met degenen die kunnen helpen om de juiste mensen op de juiste plaats en op het juiste moment te informeren en voor te lichten.”

Welke rol spelen informatie en educatie in het bevorderen van gezondheid?

“Informatie en educatie zijn essentieel. Je kunt alles opzoeken op internet, maar die informatie is niet afgestemd op jouw situatie en omstandigheden. We moeten mensen helpen hoe ze door al die informatie kunnen navigeren. De overheid heeft hierin een belangrijke rol; zij moet ervoor zorgen dat er betrouwbare informatie beschikbaar is. Tegenwoordig krijg je veel informatie van platforms als YouTube en influencers – wij hebben de taak om met hen samen te werken. En ik wil voorlichting over gezond leven naar de wijken en naar mensen thuis brengen. Dat is niet alleen een kwestie van technologie, maar ook van menselijk contact. In Nederland moeten we sowieso werken aan ons sociale kapitaal, onze familie en vrienden, ons gemeenschapsgevoel. Ons sociale leven is een integraal onderdeel van onze gezondheid.”

Wat kunnen we zelf doen? Hoe worden we gezond oud?

“Door na te denken over je leven. Wat is je doel, wat wil je op de lange termijn? Past zoiets als roken en de gevolgen daarvan zoals kanker in die langetermijnvisie? Het duurt vijf of tien jaar voordat je de gevolgen van je keuzes voelt, maar de meeste mensen denken niet zo ver vooruit. We nemen aan dat we er tegen die tijd nog zijn, net zo gezond als nu, maar we realiseren ons niet dat we daar vandaag iets voor moeten doen. Het is belangrijk om je te realiseren dat gezondheid begint in ons dagelijks leven, niet in het ziekenhuis.”

Hoe kunnen wetenschap en praktijk beter op elkaar aansluiten?

“Gezonde keuzes moet je steunen en stimuleren. Ze moeten voorhanden zijn en betaalbaar. Nederland doet het op dit punt al best goed, maar het kan nog een stuk beter. Kijk hoelang het heeft geduurd om het rookverbod in te voeren. Je kunt mensen wel vertellen dat ze meer zouden moeten sporten, maar dat gaat niet als er onvoldoende veilige plekken en faciliteiten zijn. Je kunt mensen wel vertellen dat ze gezonder moeten eten, maar het is goedkoper om naar McDonald’s te gaan. Subsidies voor groenten en fruit kunnen een nuttig instrument zijn.”

Wat is er nog meer nodig?

“De volledige inzet van de hele samenleving is vereist, om te beginnen die van de overheid. Het is niet voor niets het ministerie van ‘volksgezondheid’ en ‘welzijn’. Die naam moet eer aan worden gedaan en het ministerie moet zich richten op het behoud van gezondheid en welzijn. Het huidige zorgsysteem is onhoudbaar, dus we hebben geen keus. We worden ziek, krijgen medicijnen die bijverschijnselen veroorzaken waarvoor we ook weer moeten worden behandeld – het is een oneindige cyclus van ziekte die te veel geld kost en ook te veel vervuiling veroorzaakt. We moeten de cirkel doorbreken en focussen op gezondheid, welzijn en preventie.”

Voorziet u in de toekomst een doorbraak?

“Helaas leert de mens vooral door rampen en catastrofes. Als we op de oude voet doorgaan, kunnen we de toegang tot zorg niet garanderen. De samenleving is ziek en dat komt grotendeels door onze leefstijl: we zijn te dik, eenzaam, slapen slecht. Maar we zijn nog op tijd om het tij te keren. We moeten gezondheid anders benaderen. Hoe ons leven zo te leven dat het gezond is voor ons en voor de planeet, dat is de centrale vraag.”