Een maand per jaar zonder internet: wat doet dat met je?

Ons dagelijks leven wordt gedomineerd door beeldschermen en meldingen. Wat gebeurt er wanneer we een lange pauze nemen van onze digitale apparaten? Erik Jan Koedijk (48) weet het. Sinds 2004 last hij elk jaar een digital detox van vier weken lang in.

© Jerome de Lint

Erik Jan Koedijk is onder meer digitaal strateeg, managementadviseur en spreker. Sinds 1992 is hij als expert in internettechnologie betrokken in de wereld van het wereldwijde web en daardoor vaak online actief. Eén volle maand per jaar maakt hij een uitzondering: dan laat hij zijn smartphone, tablet en laptop compleet links liggen. Hoe voelt het om een maand lang helemaal offline te zijn? Welk effect heeft een digital detox op zijn gezondheid? En welke inzichten doet hij gedurende deze periode op?

Van Mr. Internet naar Mr. Internetless

Koedijks bijnaam was vroeger Mr. Internet. Dat klinkt tegenstrijdig met de digitale detox-periode die hij jaarlijks inlast. Of maakt dat het juist logischer? Het idee voor een internetloze kuur ontstaat rond de zomer van 2004. Koedijk heeft een drukke baan bij Nokia. Een vakantie zou een moment van rust moeten zijn, maar dat is niet het geval: ‘Ik werd continu gestoord door mails, appjes en andere meldingen. Toen ik terugkwam van vakantie was mijn mailbox overvol. Ik had duizenden ongelezen mails. Daar werd ik helemaal onrustig van. Ik besloot om tijdens vakanties niet meer bereikbaar te zijn en geen social media te gebruiken. Om op de hoogte te blijven van het nieuws, koop ik elke ochtend heel klassiek de krant.’

Voor noodgevallen neemt Koedijk tijdens zijn detox-maand een andere telefoon mee: ‘Dat telefoonnummer deel ik met een kleine selectie mensen. Wanneer dingen echt in de fik staan, kunnen mensen me dan alsnog bereiken. De ervaring is dat ik slechts vijf keer ben gebeld in de afgelopen zestien jaar.’

Wisselen van bril

Koedijk raadt iedereen aan om zijn smartphone bij tijd en wijlen wat minder aan te raken. Het biedt rust in je hoofd en je gaat de wereld met andere ogen bekijken: ‘Wanneer je niet meer connected bent, sta je meer open voor dingen om je heen. Je gaat beter luisteren naar anderen — in mijn geval bijvoorbeeld naar mijn kinderen. Ook heb je ineens tijd voor dingen. Door een simpel appje kan je wel één of twee minuten lang afgeleid zijn. Wanneer je op een dag veel berichten achter elkaar binnenkrijgt, is het dus lastig om lang gefocust te blijven.

Reflectiemoment

Traditiegetrouw de digitale apparaten achter slot en grendel zetten, levert Koedijk interessante inzichten op. ‘We zijn in een wereld beland waar je brein constant aan het downloaden is. Je hersenen zijn erop ingericht om dingen te herkennen die in jouw wereld passen. Daardoor luister je niet echt meer.’

Koedijk kan zichzelf nu beter een spiegel voorhouden: ‘Ik kon soms te fel op mensen reageren. Later dacht ik: waarom doe ik dat eigenlijk?’ Een nieuwe wereld opent zich voor je wanneer je écht offline gaat, volgens Koedijk: ‘Wanneer je met een groep bent en iedereen schakelt zijn telefoon uit, komen er toffe, innovatieve gesprekken op gang. Die zie ik zelden. Ik ben ervan overtuigd dat je alleen nieuwe dingen ontdekt als je een tijd offline bent.’

Uitzondering

Of Koedijk het lastig vindt om zijn internetgebruik radicaal in te dammen? Voor de actieve Twitteraar die hij is, lukt het hem aardig goed. Met meer dan 11.000 volgers op Twitter voelt hij een drang om zijn netwerk op de hoogte te houden. Toch zet hij de knop telkens om, tegen andermans verwachtingen in: ‘Elk jaar twijfelt mijn vrouw of ik Twitter los kan laten. Elk jaar opnieuw.’ Van de zestien detox-maanden heeft hij er vijftien compleet doorlopen; slechts één heeft hij abrupt afgebroken. Dat was in de zomer van 2020, toen zijn beide ouders kort na elkaar stierven: ‘Ik kon niks voor de begrafenissen regelen zonder dat stomme internet en toen ben ik maar gestopt. In zo’n geval móét je wel internet gebruiken.’

Babystapjes

Je hoeft niet meteen een strenge detox-maand te trotseren om een effect op je mentale gezondheid te merken. Kleine aanpassingen kunnen ook al veel doen, zegt Koedijk. Zijn advies is: ‘Zet je notificaties voor een aantal dagen uit. Je hoeft niet eens je apps te verwijderen. Door je meldingen uit te schakelen, gebruik je de apps vanzelf al minder.’

Stel verwachtingen bij

De belangrijkste tip die Koedijk voor een digitale detox wil meegeven, heeft te maken met verwachtingsmanagement: ‘Vertel mensen van tevoren wat ze van jou kunnen verwachten.’ Zo stelt Koedijk jaarlijks een afwezigheidsmail in de vorm van een gedicht in, zodat ontvangers de mail volledig lezen. Zijn boodschap is duidelijk: alle mails die tijdens zijn detox binnenkomen, belanden in de prullenbak. Ontvangers worden verzocht om dezelfde mail opnieuw te sturen wanneer hij terug is van vakantie. ‘Uiteindelijk komen er amper mails binnen, omdat mensen het al hebben opgelost. Je bent dus niet altijd nodig voor anderen, al denken zij in eerste instantie van wel’. Als het aan Koedijk ligt, creëer je rust in je hoofd door te weten dat je niet altijd belangrijk bent: ‘Je bent niet onmisbaar. De wereld gaat gewoon door, ook zonder jou.’

Bron: Erik Jan Koedijk, zelfstandig ondernemer, digitaal strateeg, managementadviseurspreker.