Hoe gezond is ons kraanwater eigenlijk?

Een flesje water waarvan de houdbaarheidsdatum is verstreken. Kan dat bederven? En een glas water dat al drie dagen op het nachtkastje staat. Hoe smerig is dat eigenlijk? Drinkwaterexpert Jan Peter van der Hoek neemt ons mee in de minder frisse kant van water.

Schoon en veilig

Het water dat door Nederlandse kranen stroomt is van topkwaliteit. Dat je thuis een kersvers glas water uit de kraan kan halen en zonder zorgen kan opdrinken, lijkt vanzelfsprekend. Toch gaat daar een heel proces aan vooraf. We hebben het zuivere water te danken aan tien drinkwaterbedrijven, die jaarlijks jaarlijks 1,1 miljard m³ drinkwater voor meer dan 7 miljoen adressen produceren. Dit water hoort te voldoen aan strenge eisen die zijn vastgelegd in de Nederlandse Drinkwaterwet en de Europese Drinkwaterrichtlijn.

Geen chloor

Tot de beste der besten behoren als het om kraanwater gaat. Hoe krijgen we dat voor elkaar? ‘Het mooie van ons drinkwater is dat het geen chloor bevat,’ zegt Jan Peter van der Hoek, directeur Onderzoek & Innovatie bij Waternet en hoogleraar drinkwatervoorziening aan de TU Delft. ‘Hoewel chloor desinfecterend werkt, is het tegelijkertijd schadelijk voor de gezondheid en smaakt het water minder lekker. Daarom bereiden we gezond, veilig en betrouwbaar water zonder chloor. Dat is een typisch Nederlandse aanpak.’ Mede daardoor scoort het Nederlandse kraanwater internationaal extreem goed. Nederland staat zelfs in de top 10 beste kraanwater van Europa.

Chloorloos water is bovendien beter voor de leidingen. Van der Hoek: ‘Om chloorloos water te distribueren, verwijderen we alle stoffen die ervoor zouden kunnen zorgen dat bacteriën hun gang gaan. Daardoor hoeven we geen desinfecterende middelen toe te voegen om de groei van bacteriën in leidingen tegen te gaan.’ Wat er wel in ons kraanwater zit? Hij noemt een aantal bestanddelen: ‘Opgeloste zouten, calcium, chloride, natrium… Ook zit er een kleine hoeveelheid organische stof in, zo tussen de 1 en 3 milligram per liter.’

Misverstand

Extreem schoon water dus. Dat wil alleen niet zeggen dat Nederlands kraanwater volledig vrij is van bacteriën. Een glas water barst juist van de bacteriën. Moeten we ons zorgen maken? Nergens voor nodig, als het aan Van der Hoek ligt: ‘Bacteriën zitten overal: op je avondmaaltijd, op de schil van een appel, maar ook in een vers glas kraanwater. Je wordt er alleen niet ziek van, ze zijn niet schadelijk. Het is van belang om vooral de ziekteverwekkende bacteriën eruit te halen.’

Een geruststellend idee. De bacteriën die je bij elke slok water naar binnen slurpt, maken je dus niet ziek. Wel kunnen ze zich vermenigvuldigen. ‘Temperatuur kan van invloed zijn op de samenstelling en er kan vervuiling van buiten komen. Als je water te lang laat staan, groeit het aantal bacteriën, zegt Van der Hoek. ‘Ik zou een glas bijvoorbeeld niet langer dan twee of drie dagen op je nachtkastje laten staan. Je wordt er ziek niet van, maar fris is het niet.’ Bij geopende flesjes water geldt hetzelfde: ook die kun je niet onbeperkt bewaren. Hoewel de dop de groei van bacteriën enigszins temt, is het geen waterdichte oplossing. Zeker wanneer flesjes ongekoeld zijn en de zon erop schijnt.

Tenminste houdbaar tot…

En ongeopende flesjes? Kun je die oneindig lang in de kast bewaren? De Warenwet verplicht om waterflesjes van tenminste-houdbaar-tot-data te voorzien, maar zelfs na die datum zal water niet bederven. Toch adviseert Van der Hoek om de datum aan te houden. Hier geldt opnieuw: je lichaam kan het aan, maar het water is na de datum minder fris. Beter is om herbruikbare flesjes of bidons te hergebruiken, zolang je ze regelmatig schoonmaakt. Van der Hoek: ‘Doe je dat niet, dan ontstaat er een slijmlaag. Spoel je flesjes daarom elke keer om en was ze regelmatig met afwasmiddel.’

Nederlands kraanwater kan dus allesbehalve kwaad. In extreme gevallen kan het echter wel dodelijke gevolgen hebben, maar dat geldt voor elk type kraanwater, hoe schoon het ook is. Van der Hoek: ‘Wanneer je in korte tijd acht liter water of meer drinkt, verandert de zouthuishouding in je lichaam. De concentratie aan zouten (en andere stoffen) in het bloed verandert en dat beïnvloedt uiteindelijk de werking van de hersenen.

Ook in de rest van het lichaam kunnen diverse orgaanproblemen ontstaan. Dan heb je te maken met waterintoxicatie oftewel watervergiftiging.’ In zo’n zeldzaam geval kun je een hartinfarct krijgen of in coma raken. Gelukkig hoef je je daar niet snel zorgen over te maken, zegt Van der Hoek: ‘Bij twee liter water zit je al behoorlijk vol.’ Dus: proost op je volgende glas kraanwater!

Bron: Jan Peter van der Hoek, directeur Onderzoek & Innovatie bij Waternet en hoogleraar drinkwatervoorziening aan de TU Delft.