Hoe weet je of je hoogsensitief bent?

Een drukke omgeving, harde geluiden en veel licht. Deze prikkels kunnen voor de een geen meerwaarde hebben, maar voor de ander bijna ondragelijk zijn. Herkenbaar? Misschien ben je dan wel hoogsensitief.

HSP coach Madelon van Rijn weet hier alles van. Als ervaringsdeskundige op dit gebied vertelt zij haar verhaal: hoe herken je hoogsensitiviteit en hoe ga je ermee om?

Hoogsensitiviteit is een karaktereigenschap

Hoogsensitiviteit, in de volksmond ook wel ‘HSP (High Sensitive Person)’ genoemd, is een karaktereigenschap die je al vanaf je geboorte kunt meekrijgen. Het is geen ziekte, ook niet iets waar je vanaf moet komen, maar wel iets waar je mee moet leren omgaan. Madelon: ‘Mensen die hoogsensitief zijn hebben een zenuwstelsel dat gevoeliger is voor prikkels. Het kost simpelweg meer tijd en energie om deze prikkels, zoals bijvoorbeeld geluid en drukte, te verwerken. Hierdoor raak je sneller uitgeput. Wanneer je niet van jezelf weet dat je hoogsensitief bent, zou dit op de lange termijn tot problemen kunnen leiden. En die wil je voor zijn.’

Een burn-out tot gevolg

Zelf heeft Madelon ondervonden hoe het mis kan gaan wanneer je onbewust hoogsensitief bent. ‘Ik werkte in het onderwijs en had dagelijks te maken met drukke kinderen, verschillende karakters en dus een hoop prikkels. Aan het einde van zo’n dag was ik gebroken en kwam ik soms tot tranen toe thuis. Dit heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat ik een burn-out kreeg. Het besef dat ik hoogsensitief zou kunnen zijn, kwam op dat moment eigenlijk te laat. Het voelde gewoon alsof ik de druk niet aankon.’ Pas tijdens deze burn-out, ontdekte Madelon dat ze hoogsensitief is. ‘Iemand wees mij erop en toen ben ik mij erin gaan verdiepen’, gaat Madelon verder. ‘Toen ik ontdekte wat hoogsensitiviteit inhield, dacht ik alleen maar: dit gaat over mij.’

Jezelf leren kennen

Het duurde uiteindelijk acht maanden voordat Madelon weer aan het werk ging. ‘Tijdens deze periode leerde ik mijzelf beter kennen. Ik ontdekte dat ik veel voelde. Misschien heftiger dan andere mensen die niet overgevoelig zijn. Er vielen toen een hoop kwartjes.’ Madelon keerde terug naar het onderwijs en besefte, na meerdere pogingen, dat grote groepen niet aan haar zijn besteed. ‘Ik geef nog steeds les, maar werk nu twee dagen in het speciaal onderwijs voor blinde en slechtziende kinderen. Dit zijn veel kleinere groepen, waar ik de focus veel beter kan leggen. Ook van een drukke winkelstraat of festival met mensenmassa’s raak ik overprikkeld. Dat is voor mij gewoon te veel. Ik krijg het benauwd en ben ook extra gevoelig voor pijn. Deze prikkels zijn overigens voor iedereen anders. Dat ontdek je door jezelf te leren kennen.’

"Mensen die hoogsensitief zijn hebben een zenuwstelsel dat gevoeliger is voor prikkels"

Herken je gevoeligheid

‘Hoogsensitiviteit is geen aandoening. Het is geen stempel die je op iemand drukt, zoals we misschien bij ADHD of autisme wel doen. Er is geen harde diagnose die vaststelt dat je hoogsensitief bent, maar je kunt wel verschillende testen doen om te ontdekken of hier je gevoeligheid ligt.’ Tijdens haar verhaal onderbreekt Madelon ons gesprek vanwege een motor die voorbij rijdt. ‘Die gevoeligheid voor geluid komt meteen naar boven. Dan moet ik mezelf even herpakken, omdat er een gevoel van onrust optreedt.’ Dat herpakken gaat snel en Madelon gaat verder. ‘Iedereen ervaart HSP op zijn of haar eigen manier. Zodra je weet dat je dit bent en weet waar jouw gevoelige prikkels zitten, kun je het veel sneller herkennen. Ga het niet uit de weg, maar omarm dat je hooggevoelig bent.’

Niet in een hokje plaatsen

Madelon is een praktijk gestart, gericht op moeders en kinderen die hoogsensitief zijn. Ze vertelt: ‘Door mijn werk in het onderwijs, heb ik ervaren dat ook kinderen snel in een hokje worden geplaatst. Voor mij voelt het alsof dit niet altijd klopt. Het begeleiden en begrijpen van kinderen gaat ook beter, omdat ik zelf ervaar hoe het is om overgevoelig te zijn. Het is bewezen dat hoogsensitiviteit erfelijk is. Hou er rekening mee dat het gedrag van jezelf of van je kind hier ook mee te maken kan hebben. Het is misschien een kind dat overprikkeld is en ik wil dat we dat samen ontdekken.’

‘De sessies gaan met moeder en kind samen. Ik inventariseer of het hooggevoeligheid is of misschien iets anders. Bij twijfel verwijs ik uiteraard altijd door naar een dokter of psycholoog. Ik coach graag in de natuur en maak gebruik van visuele en creatieve opdrachten, zodat iedereen op zijn of haar eigen manier zich bewuster kan afsluiten voor bijvoorbeeld drukte of geluid. Zonder dat het ondraaglijk wordt.’

Niet vermijden, wel grenzen stellen

Maar wanneer je weet waar je overgevoelig voor bent, kun je dit dan niet beter vermijden? Volgens Madelon niet. ‘Vermijd de prikkels niet, maar stel grenzen voor jezelf. Wordt het teveel voor je, ga dan na wat in die situatie het beste voor je is. Ik ben er geen voorstander van om bijvoorbeeld altijd een drukke omgeving te vermijden. Dit is ook niet mogelijk. Het is het leven. Vermijd je alles, dan leer je dit ook niet.’ Aandacht voor HSP is dus belangrijk, maar het moet volgens Madelon niet wederom een label worden: ‘We moeten straks niet massaal roepen dat we hoogsensitief zijn en daarom bepaalde dingen niet meer kunnen doen. Mijn streven is dat mensen zichzelf leren kennen en daarmee om leren gaan op een positieve manier. En dat kan ook als je hoogsensitief bent.’