Mentale veerkracht: 'Wees zacht voor jezelf'

Hoe kan het dat de een heel goed met nare gebeurtenissen om kan gaan en het de ander maar niet lijkt te lukken? En vooral, hoe word je dan een veerkrachtiger persoon? Psycholoog Marga Noz legt uit: 'Na een traumatische gebeurtenis is het heel belangrijk om de regie weer terug te pakken.'

Het is niet zonder reden dat onze mentale weerbaarheid wordt vergeleken met de kracht van een springveer. Psycholoog Marga Noz heeft haar praktijk in Hoef en Haag en weet hier alles van ‘Als er gewicht op een springveer komt, buigt de veer mee en veert hij als het goed is krachtig terug. Deze ‘beweging’ is te vergelijken met wat er gebeurt als je met een uitdaging te maken hebt. Jouw springveer wordt ingedrukt maar keert door zijn veerkracht terug naar de normale stand.’

Hoe meer veerkracht iemand heeft, hoe sneller en beter deze terugkering gaat. Noz: ‘Iedereen ervaart de gevolgen van een tegenslag, maar sommigen blijven in die gevolgen hangen terwijl anderen na een tijdje alweer door kunnen.’

Stootkussen

Volgens Noz is ons karakter van grote invloed op onze veerkracht. ‘Mensen die altijd de zonnige kant van het leven zien, kunnen makkelijker de positieve kanten van een nare gebeurtenis benadrukken en hem daardoor een plekje geven. Mensen die pessimistischer zijn ingesteld hebben daar meer moeite mee. Het is dus maar net of jij de eigenschappen hebt meegekregen of aangeleerd die helpen bij het overkomen van een tegenslag.’ Ook iemand zijn sociale omgeving is van groot belang volgens Noz. ‘Verdriet reageer je niet af maar moet je doorstaan en kunnen verdragen. Dat lukt beter wanneer je steun uit je directe omgeving krijgt. Hoe beter je sociale netwerk, des te groter de kans dat je goed met een tegenslag om weet te gaan.’

Een gevallen ijsje

Maar ook je opvoeding is van belang voor je weerbaarheid. ‘Als je bijvoorbeeld van jongs af aan is aangeleerd op een bepaalde manier om te gaan met teleurstellingen’, vertelt Noz. ‘Stel, je ijsje is in het zand gevallen. Als je ouders gelijk een nieuw ijsje voor je kopen, leer je niet goed met de teleurstelling om te gaan. Maar als je ouders ervoor kiezen om je even het verdriet te laten voelen en je te leren dat er vast nog wel een keer een ijsje op je pad komt, bouw je een vorm van vertrouwen op. Vertrouwen in externe factoren – dat iets ervoor zorgt dat je nog een keer een ijsje zal eten – maar ook in jezelf dat je het verlies van het ijsje kunt handelen.’

Positieve bevestiging

Maike van Meulen (37) weet alles van het ontwikkelen van veerkracht. Van haar 10de tot haar 25ste had ze (traumatisch) last van eetproblematiek. ‘Op een gegeven moment besefte ik dat ik niet van mijn probleem af kwam doordat ik alleen maar negatieve gevoelens en gedachten over mezelf had.’

Ze vervolgt: ‘Ik heb mezelf toen gedwongen positieve bevestiging te halen uit mijn sociale netwerk waardoor ik zelfverzekerder werd en mezelf in een goed licht kon zien.’ Ook stelde ze een doel dat niet te maken had met haar eetprobleem. ‘Door mijn energie niet in mijn eetprobleem, maar in mijn werkdoel te stoppen, ervoer ik weer wat het was om zelf de touwtjes in handen te hebben.’

Oplossingsgericht

Haar geheim voor het trainen van veerkracht? ‘Zacht zijn voor jezelf! De kracht die ik altijd gebruikte om mezelf naar beneden te halen gebruik ik nu om mezelf een boost te geven. Daarnaast denk ik niet meer in problemen, maar in oplossingen. Als ik nu tegenslag ervaar, kan ik binnen een minuut mijn gevoelens erkennen, bewust worden van mijn positieve en negatieve gedachten en nadenken over een oplossing.’

Voor Van Meulen is deze manier van omgaan met tegenslag een wereld van verschil met haar vroegere situatie. ‘Waar mij het vijftien jaar lang niet lukte om in oplossingen te denken, kan ik dat nu in een minuut. Dat is de veerkracht die ik ontwikkeld heb.’

Dempers opzoeken

Dat erkennen van gevoelens is heel belangrijk volgens Noz. ‘Mentale veerkracht ontwikkel je door inzicht te krijgen in wat er bij jou qua gevoel gebeurt bij een tegenslag. Je moet goed kunnen reflecteren en je niet verzetten tegen de situatie en de gevoelens die daarbij komen kijken. Het beste is om te accepteren wat er gebeurt en wat je voelt en hoe je dat het beste kunt verbeteren.’

Volgens Noz hebben mensen met weinig veerkracht vaak de neiging om ‘dempers’ op te zoeken. Dat zijn verdovende middelen waardoor men niet hoeft te ‘voelen’ zoals alcohol. Noz: ‘Omdat ze zichzelf niet confronteren, blijven ze langer in hun nare gevoelens hangen en kunnen ze zelfs fysieke klachten gaan ervaren zoals slaaptekort of concentratiestoornissen.’

Fysieke veerkracht

‘Daarom is het des te belangrijker dat je altijd goed voor jezelf zorgt. Zowel mentaal als fysiek’, aldus Noz. ‘Als jij je fysiek fit voelt, gaat het mentaal namelijk ook beter. Daarnaast is het goed om te kijken wat jouw ‘krachtbronnen’ zijn, de dingen waar jij energie uit haalt zoals vrienden of je favoriete hobby.’

Volgens Noz is het van belang dat je deze zowel in goede als in slechte tijden blijft opzoeken. ‘Doordat je ergens energie uit haalt en ervaart dat je op sommige vlakken wél de touwtjes in handen hebt, krijg je ook de kracht om de regie terug te pakken in de situaties die veel energie van je vergen zoals je mentale welzijn.’

Veren kun je leren

Om af te sluiten geeft Van Meulen een paar concrete tips voor het trainen van veerkracht. ‘Kies ervoor om in een zware periode niet alleen op jezelf te leunen. Zoek iemand in je omgeving waarbij je je ei even kwijt kan. En blijf zacht naar jezelf toe. Besef dat je er mag zijn.’

Wat haar nog het meest heeft geholpen in haar mindere tijden was het hebben van een doel waar ze bevestiging en zelfvertrouwen uit putte. ‘Ook gaf dat doel mij een bestemming waardoor ik een koers had. En het maakt niet uit of het nou een groot doel of een klein doel is, als het je maar helpt om uit die put te klimmen.’

Ook Noz geeft nog een goed advies: ‘Veerkracht draait om het hebben en uit handen geven van de regie. Je ervaart als mens soms traumatische gebeurtenissen waar je geen controle over hebt. Ik zeg altijd tegen mijn cliënten: “Wil je na zo’n gebeurtenis je gelijk of of je geluk halen?” Je kunt ervoor kiezen om de schuld aan de situatie te geven, waar je je gelijk uit haalt, maar daar schiet je niets mee op. Kies je voor geluk, dan kies je ervoor om te accepteren wat er met je gebeurt door zo’n stressvolle situatie om vervolgens weer sneller geluk te kunnen ervaren. Ga aan de slag met je fysieke en mentale veerkracht en kies voor dat geluk!’