Het aantal kankerpatiënten neemt de komende tien jaar enorm toe: in 2032 heeft naar verwachting 1 op de 13 Nederlanders kanker – of ooit kanker gehad. Die stijging hangt vooral samen met vergrijzing, maar zéker ook met ongezonde leefstijl (roken, snacken, bakken in de zon).
In 1989 werd in Nederland bijna 56.000 keer kanker vastgesteld, in 2019 gebeurde dat ruim 118.000 keer. In 2032 zullen er ongeveer 156.000 nieuwe gevallen zijn. Kortom, dan krijgen gemiddeld 18 mensen per uur te horen dat ze kanker hebben. Dat blijkt uit het rapport ‘Kanker in Nederland - trends & prognoses tot en met 2032’ van Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL).
De grootste oorzaak van de stijging van het aantal kankergevallen is vergrijzing: er zijn steeds meer ouderen, die steeds ouder worden. Kanker komt nu eenmaal vaker voor op hogere leeftijd, dus het aantal oudere kankerpatiënten neemt de komende tijd fors toe. Dit ‘vergrijzingseffect’ is niet te stoppen.
Waar we wél aan kunnen werken, zijn de ongezonde leefgewoontes die de kans op kanker vergroten. “De kanker die mensen nu krijgen, is vaak een gevolg van hun gedrag van de afgelopen tientallen jaren”, zegt Valery Lemmens, bestuurslid van IKNL. “Daarom is het belangrijk om serieus te kijken naar je verleden en daar waar mogelijk verstandige keuzes te maken voor de toekomst. Ongezond gedrag afleren is de beste manier om jouw kans op kanker te verkleinen.”
Valery Lemmens
Roken is en blijft de belangrijkste boosdoener. “Rookte je 30 jaar lang een pakje per dag, dan heb je 1 tot 25 keer grotere kans op longkanker”, zegt Lieke van Disseldorp, projectmedewerker van IKNL. “In de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw stopten veel mannen met roken. Daarvan zien we nu het effect: hun risico op longkanker daalt. Vrouwen zijn juist vanaf de jaren ’60 méér gaan roken, waardoor het aantal vrouwen met longkanker de komende jaren nog flink zal toenemen.”
Lieke van Disseldorp
IKNL steunt acties om roken tegen te gaan. “Een grotere prijsverhoging van tabak is een belangrijke stap”, zegt Valery. “Ook de elektronische sigaret zien we liever verdwijnen, want we merken dat veel jongeren uiteindelijk toch de overstap maken naar gewone sigaretten. Roken zónder tabak, ‘vapen’, is nu heel populair. Helaas raak je daardoor wél verslaafd aan nicotine. Zodra de e-sigaret weer uit de mode raakt, vrezen we dat het aantal jonge rokers weer toeneemt.”
Onbeschermd, te lang, te vaak in de zon liggen, vergroot de kans op huidkanker. “Wie in zijn kindertijd vaak is verbrand door de zon, loopt het meeste risico op de meest ernstige vorm van huidkanker: het melanoom”, legt Valery uit. “Smeer je kinderen dus extra goed in als je naar het strand gaat. En zoek de schaduw op. Zo’n 20 jaar geleden heeft Australië veel actie gevoerd om de gevaren van zonverbranding tegen te gaan. De overheid bouwde speciale schaduwplekken op scholen en hield opvallende campagnes. Petjes zijn sindsdien niet meer weg te denken in Australië en het aantal jonge mensen met huidkanker begint flink te dalen.”
Een nieuw gevaar is overgewicht. Steeds meer mensen bewegen weinig en eten ongezond. Wie te zwaar is, loopt meer risico op kanker. “Vroeger waren leverkanker en galwegkanker zeldzaam in Nederland”, zegt Lieke. “Sinds een paar jaar stijgt het aantal gevallen sterk. Dat heeft vooral te maken met overgewicht.” Valery ziet veel kansen om dat tegen te gaan: “Nederland kan een voorbeeld nemen aan Scandinavië. Daar hebben ze al jaren een suikertaks: hoge belasting op snoep en ander ongezond eten. De belasting op groente en fruit is daar lager. Abonnementen op sportclubs zijn vaak zelfs gratis voor kinderen.”
Als je de stijgende aantallen nieuwe kankerpatiënten in het IKNL-rapport leest, krijg je al gauw het idee dat het één en al slecht nieuws is. Maar dat is niet helemaal waar. Lieke: “Door vernieuwingen in de medische wereld lukt het bijvoorbeeld steeds vaker om in een vroege fase kankercellen of tumoren te ontdekken, die in het verleden onontdekt bleven. Maar tegelijkertijd brengt die trend dus óók het aantal vastgestelde kankerpatiënten omhoog.”
Incidentie alle vormen van kanker
Het risico om dood te gaan aan kanker, neemt elk jaar af. Dat hangt samen met het vroeg ontdekken, betere medicijnen en behandelingen. Veel vaker dan vroeger overleven mensen de ziekte. Dat geldt vooral bij prostaat-, borst- en huidkanker. Het aantal mensen dat kanker nog in leven is met of na kanker, zal de komende jaren stijgen tot boven de 1 miljoen. In 2032 gaat dit om 1 op de 13 Nederlanders.
Voorkomen blijft beter dan genezen. Tot slot daarom nog enkele praktische tips om de kans op kanker zo klein mogelijk te maken. Valery: “Probeer je longen en je huis zoveel mogelijk rookvrij te houden. Ventileer je huis ook regelmatig. Daarnaast is het goed om elke dag voldoende te bewegen. Eet en drink gezond: veel groente en fruit, weinig snoep en snacks, weinig rood en bewerkt vlees en liefst geen alcohol. Ga je naar buiten? Bescherm je dan tegen de zon en smeer je goed in. En tot slot: overweeg steeds gebruik te maken van vaccinaties of checks, bijvoorbeeld de prik tegen hepatitis B voor baby’s, de HPV-vaccinatie voor jongeren en de bevolkingsonderzoeken voor darmkanker, borstkanker en baarmoederhalskanker.”
