Zonnebrand voorkomen: zo doe je dat

Verbranden door de zon is foute boel, dat weten we allemaal. Toch zijn er genoeg mensen die onbeschermd de zon in gaan om die felbegeerde teint te krijgen. Verbranden doet niet alleen onwijs veel pijn, maar is ook ontzettend schadelijk. Wat gebeurt er met je huid als je verbrandt? En nog belangrijker: hoe voorkom je het?

Straling van de zon

Zonlicht geeft twee soorten stralingen af: ultraviolette straling (UV-straling) en infraroodstraling. De infraroodstraling zorgt voor de warmte die je voelt op je huid en kan je huid niet verbranden. UV-straling voel je niet op je huid, maar kan je huid juist wel verbranden. Deze straling is er zelfs als het bewolkt of mistig is.

Natuurlijk zonlicht bestaat voor 95% uit UVA-stralen en voor 5% uit UVB-stralen. UVA-stralen dringen dieper in je huid en zorgen voor huidveroudering, daarom staat de A ook wel voor Aging. UVB-stralen beschadigen de bovenste laag van je huid en zorgen voor pigmentaanmaak, DNA-schade en zonverbranding. De B staat daarom voor Burning.

Dit gebeurt er bij zonverbranding

Verbranden door de zon is een reactie van je huid op UV-stralen. Als er te veel UV-straling op een onbeschermde huid komt, kunnen huidcellen beschadigen en afsterven. Dermatoloog drs. Marjolein Leenarts legt uit wat er precies gebeurt.

Leenarts: ‘Als je in de zon zit, heb je vaak niet door dat je aan het verbranden bent en dat je huidcellen beschadigen. Je lichaam herkent die schade wél en wil de beschadigde cellen meteen opruimen. Er worden ontstekingsstoffen aangemaakt en je bloedvaten verwijden. Zo kunnen de ontstekingscellen naar het verbrande huidoppervlak om de beschadigde cellen te repareren en verwijderen. Je huid wordt pijnlijk, warm, gezwollen en rood. Als je huid heel erg verbrand is, kunnen er blaren ontstaan en kan je je ziek voelen.

Na een aantal dagen begint je huid met vervellen. Dit proces ontstaat wanneer je lichaam nieuwe huidcellen aanmaakt om de afgestorven huidcellen te vervangen. Je huid moet plaatsmaken voor de nieuwe cellen en dat zorgt voor de vervelling.’

Risico op huidkanker

Elke keer als je huid verbrandt, raakt je DNA onherstelbaar beschadigd, vertelt Leenarts. ‘Er treedt een blijvende verandering in het DNA van de huidcel op, een mutatie. De kans op huidkanker neemt bij elke verbranding toe. Mensen die vaak in hun jeugd verbrand zijn, hebben daarom een verhoogd risico op huidkanker.’

Belangrijk is om verdachte veranderingen op je huid goed in de gaten te houden. Leenarts: ‘Een plekje, vlekje of knobbeltje is bijvoorbeeld verdacht als het er anders uitziet dan normaal. Denk aan een wondje dat niet geneest, een ruw plekje dat niet weggaat, een stevige rode knobbel die soms bloedt of een glanzend, bleek bultje.’

Het is volgens Leenarts ook belangrijk om je moedervlekken te controleren. Dit kun je doen met de ABCDE-methode:

• Asymmetrie: de moedervlek is niet symmetrisch in kleur of vorm.
• Border: de moedervlek heeft een onregelmatige grillige rand.
• Color: de moedervlek verandert van kleur of heeft verschillende kleuren.
• Diameter: de moedervlek heeft een doorsnede van meer dan 5 millimeter.
• Evolutie: de moedervlek jeukt, bloedt of verandert.

Heb je een plekje dat je niet vertrouwd? Of twijfel je? Raadpleeg dan een arts. ‘Huisartsen en dermatologen kijken écht liever een keer te veel dan te weinig.’

Zonverbranding voorkomen: 8 tips van dermatoloog Marjolein Leenarts

1. Gebruik een zonnebrandcrème met minimaal SPF 30 tegen UVA- en UVB-straling.
2. Kies een zonnebrandcrème die past bij jouw huid. Is je huid droog, snel geïrriteerd of juist vettig? Zoek dan naar ingrediënten die daarbij passen.
3. Ga je de zon in? Smeer je dan dertig minuten van tevoren in. Zonnebrandcrème blijft namelijk beter zitten als je lichaam nog niet bezweet is.
4. Smeer je op zonnige dagen elke twee uur in én na het zwemmen of sporten. Vermijd de zon tussen 11.00 en 15.00 uur.
5. Wees niet zuinig en smeer ruim. Vergeet de volgende plekken niet: je haarscheiding, lippen, oren, de randjes van je zwemkleding en het puntje van je neus.
6. Draag UV-werende kleding en/of een hoofddeksel in de felle zon.
7. Neem altijd een kleine tube zonnebrandcrème mee in je tas. Zo word je niet verrast door de zon in de speeltuin of op het terras.
8. Gebruik elke dag een dagcrème met SPF, ook in de winter. Zo bescherm je je gezicht tegen huidschade en voorkom je huidveroudering.

Toch verbrand?

Houd je huid uit de zon en koel met een vochtige doek of koude kompressen. Gebruik een goede aftersun met herstellende en verkoelende ingrediënten. Als je huid gaat schilferen, is het fijn om een vettige crème te smeren of een lauw bad met badolie te nemen.

Bronnen: Dermatoloog Drs. Marjolein Leenarts, Kwf.nl, Kanker.nl & Umcutrecht.nl.