MS: wat is het precies?

Ruim 25.000 Nederlanders hebben multiple sclerose, ofwel MS. De chronische auto-immuunziekte tast de zenuwen in de hersenen, ogen en het ruggenmerg aan. Hierdoor ontstaan problemen bij het lopen, zien en voelen. Wat is de oorzaak van MS, wat zijn de symptomen en is er een behandeling mogelijk?

Wat gebeurt er bij MS in je lichaam?

MS is een chronische, progressieve ontstekingsziekte van het centrale zenuwstelsel. Hieronder vallen de hersenen, oogzenuwen en het ruggenmerg. Bij MS valt het afweersysteem myeline aan. Myeline vormt een beschermende laag rondom zenuwen, dat ervoor zorgt dat prikkels snel en efficiënt doorgegeven kunnen worden. Door de aanval ontstaan ontstekingen en wordt de myelinelaag rondom zenuwen afgebroken. Prikkels kunnen daardoor niet (goed) meer doorgegeven worden.

Myeline wordt in de hersenen aangemaakt door steuncellen, oligodendrocyten. Bij mensen met MS gaan deze steuncellen kapot, waardoor de myelinelaag rondom de zenuwen dunner wordt of in z’n geheel verdwijnt. Doordat de myelinelaag ontbreekt, worden de zenuwcellen ziek en verdwijnen ze uiteindelijk. Bij langer bestaande MS ontstaan vaak harde littekens of plekken in het zenuwstelsel. Letterlijk betekent multiple sclerose dan ook: meervoudige littekens.

Wat is de oorzaak van MS?

De precieze oorzaak van MS is helaas onbekend: de ziekte is zeer complex en kent diverse vormen. Onderzoekers denken dat een combinatie van genen en omgevingsfactoren de aanleiding is voor MS. Vermoedelijk hebben omgevingsfactoren als roken, een gebrek aan vitamine D en het Epstein-Barr-virus invloed op de ontwikkeling van de ziekte. Hoe MS ontstaat, waarom de een wel en de ander geen MS krijgt en waarom de ziekte bij iedereen anders verloopt, wordt onderzocht.

Hoe herken je MS?

Iedereen ervaart MS anders. De plek waar de myelinelaag beschadigd raakt, bepaalt welke symptomen je krijgt. De eerste symptomen ontstaan meestal tussen het twintigste en veertigste levensjaar. Veel voorkomende klachten zijn slecht zien, tintelingen, krachtverlies, evenwichtsstoornissen, moeheid en problemen met plassen, seks en de stoelgang. Ook geheugen- en denkstoornissen horen hierbij.

In de beginfase van MS wisselen aanvallen en verbeteringen elkaar af. Dit gebeurt omdat een beschadiging van de myelinelaag in korte tijd ontstaat en het lichaam tijd nodig heeft om de beschadiging te herstellen. De aanvallen worden ‘relapses’ of ‘schubs’ genoemd; de herstelfase de ‘remitting phase’. Men spreekt daarom van Relapsing Remitting MS.

Twee op de drie mensen komt na verloop van tijd in de tweede fase terecht. Dit is de progressieve fase. Na meerdere jaren heeft het lichaam bij de meeste mensen met MS meer moeite om de myelinelaag te herstellen. Steeds meer zenuwcellen verdwijnen en klachten nemen geleidelijk toe, zonder herstel. Twintig procent van de mensen met MS begint direct in deze fase.

Wat zijn de gevolgen van MS?

MS kan leiden tot problemen bij zelfverzorging, mobiliteit, arbeid en vrijetijdsbesteding. Het verloop van MS is bij iedereen anders en moeilijk te voorspellen. Invaliditeit kan jaren uitblijven, maar de ziekte kan ook snel verlopen. Een rolstoel of scootmobiel biedt dan uitkomst. MS is geen dodelijke ziekte: gemiddeld is de levensverwachting van een MS-patiënt wel enkele jaren korter.

Is er een behandeling mogelijk?

MS is niet te genezen, maar er zijn wel behandelingen die de kwaliteit van leven verbeteren. Zo zijn er medicijnen om de ziekte te remmen, een aanval te stoppen of symptomen te bestrijden. Veel mensen hebben daarnaast baat bij behandelingen door een revalidatiearts en door therapieën zoals fysiotherapie, ergotherapie of logopedie.

Bronnen: Hersenstichting.nl, Nationaalmsfonds.nl, Msvereniging.nl, Rtlnieuws.nl & Msresearch.nl.